اختلال تیک
حرکات و یا اصوات ناگهانی ، تکراری ، متناوب ، بدون ریتم و غیر ارادی می باشد و به دنبال یک حس ناخوشایند در بدن شروع که نهایتا به شکل تیک آزاد می شود یا فروکش می کند.
در دوران کودکی بسیار شایع است.
معمولا عارضه خطرناکی نیستند و به مرور زمان بهبود پیدا می کنند اما می تواند برای فرد خیلی نگران کننده یا استرس آور باشد و در کارهای عادی و روزمره او اختلال ایجاد کند.
می توان به طور ارادی از بروز نشانه های تیک جلوگیری کرد ولی با بروز استرس شدت پیدا می کنند و با سرگرم شدن بیمار از شدت آنها کاسته می شود.
میزان شیوع اختلال تیک در ایران و در جهان
آمار دقیقی در مورد میزان شیوع تیک در ایران و در جهان در دسترس نیست. ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نوعی از اختلال تیک را تجربه می کنند.
علائم مشخصه و طبقه بندی
تیک های عصبی انواع مختلفی دارند برخی از شایع ترین آنها :
علائم تیک های صوتی ساده (SIMPLE PHONIC TICS):
- سرفه کردن
- خرخر کردن
- خرناس کشیدن
- صدای هیس درآوردن
- صاف کردن گلو
- تکرار کردن یک صدا یا عبارت خاص
اختلال صوتی مرکب (COMPLEX PHONIC TICS):
تکرار واژه ها و عبارات خارج از متن، هرزه گویی، پالی لایا (تکرار واژه های خود) مکرر گویی (PALILALIA) (تکرار غیر ارادی کلمات و جملات خود) ، مکررخوانی (LEXILALIA) (تکرار غیر ارادی کلماتی که خوانده می شوند)، کوپرولالیا و یا بددهنی (COPROLALIA)(بیان واژه ها و الفاظ رکیک)، صحبت کردن با خود، تغییر دادن مکرر لحن گفتار، سوت زدن، خندیدن و فریاد کشیدن های ناگهانی.
تیک های حرکتی ساده (SAMPLE MOTOR TICS):
تیک های حرکتی ممکن است در ظاهر شبیه به حرکات عادی بدن باشند اما با این تفاوت که نمی توان تیک های حرکتی را کنترل کرد و عبارتند از :
- چشمک زدن
- پرتاب کردن سر
- بالا انداختن شانه
- باز کردن دهان
اختلال تیک حرکتی مرکب ( COMPLEX MOTOR TIC):
حرکات آرایشی، بوئیدن اشیا، جهش، رفتارهای لمسی، پژواک رفتار.
اختلال تیک صوتی حرکتی توره :
مشهورترین و شدیدترین تیک، سندروم دولاتوره یا اختلال توره است. اختلال تیک توره (TOURETTE SYNDROME) در سال ۱۸۸۵ توسط ژیل دولاتوره مطرح شد و در سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
سندروم تیک توره یک اختلال نوروبیولوژیک است که باعث می شود افراد به طور مکرر حرکات یا صداهای غیرقابل کنترلی را تکرار کنند. این حرکات عموما شامل پلک زدن سریع یا صاف کردن گلو است و ممکن است در هنگام خستگی یا استرس تشدید شود.
مهمترین ویژگی اختلال توره، وجود تیک های حرکتی چندگانه همراه با یک یا بیش از یک تیک صوتی است. این تیک ها ممکن است به طور همزمان یا طی دوره های مختلفی از بیماری ظاهر شوند و بیشتر در مردان گزارش شده است.
علائم اساسی اختلال توره تیک های حرکتی متعدد و یک یا چند تیک صوتی است، این نشانه ها ممکن است همزمان یا در زمان های متفاوتی در خلال بیماری ظاهر شوند، تیک ها طی بیش از یک سال روزی جند بار رخ می دهند. در خلال این مدت فرد هرگز بیش از سه ماه متوالی فاقد تیک نیست.
شروغ اختلال قبل از ۱۸ سالگی است.
شایع ترین بیماری وابسته به اختلال توره، وسواس فکری عملی است. شواهد نشان می دهد اختلال توره با اختلال نقص توجه و مشکلات رفتاری دیگر مرتبط و مشابه است.
همچنین این اختلال موجب کاهش اعتماد به نفس کودک، نارضایتی اجتماعی، شرم و کمرویی همراه با خلق افسرده می شود.
عوارض و علائم این اختلال باعث تمسخر و طرد شدگی، افت تحصیلی و اضطراب کودک مبتلا از قرار گرفتن در موقعیت های جمعی و در نتیجه، انزوا طلبی وی شده و به طور قابل ملاحظه ای در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم زندگی او در بزرگسالی تاثیر دارد.
معمولا علائم اولیه سندروم توره در سنین بین ۲ تا ۱۰ سالگی ظاهر می شود. میانگین سن بروز تیک های حرکتی ۷ سالگی و برای تیک های صوتی ۱۱ سالگی می باشد.
نشانه های این اختلال :
تیک حرکتی، تیک صوتی، تکرار شونده، غیر ارادی، تشخیص افتراقی
علت ها
علل بروز تیک های عصبی به طور دقیق مشخص نیست اما تصور می شود که تیک به خاطر تغییراتی در قسمت های مغز به وجود می آید که مسئول کنترل حرکات بدن می باشد (عقده های قاعده ای).